جمعه‌ شب «جوزف بورل» نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا برای دیدار با وزیر امور خارجه کشورمان و برخی دیگر از مقامات ایران وارد تهران شد. این نخستین سفر بورل به تهران در دولت سیزدهم است. پیش‌ازاین «انریکه مورا» معاون بورل به تهران سفرکرده بود. پیش‌ازاین سفر، انتشار عکسی معنادار از سوی «انریکه مورا» که قابی سه نفره از او، «جوزپ بورل» نماینده عالی اتحادیه اروپا و «رابرت مالی» فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران را در جریان یک شام کاری در بروکسل به تصویر کشیده، گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای زیادی را در ارتباط با اهداف این سفر به دنبال داشته است.

تلاش دیپلماتیک برای احیای مذاکرات

واقعیت این است که تلاش دیپلماتیک برای تعیین تکلیف مذاکرات احیای توافق هسته‌ای با سفر شب گذشته «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران وارد فاز تازه‌ای شده است. وی در توییتی درباره سفرش به تهران، دیپلماسی را تنها راه بازگشت به اجرای کامل برجام و معکوس کردن تنش‌های فعلی خواند. این در حالیست که روزهای اخیر وی در یک سخنرانی در شورای امنیت سازمان ملل درباره مذاکرات احیای توافق هسته‌ای [برجام] گفت: «من با تمامی طرفین مدام در تماس هستم تا شرایط بازگشت به برجام و اطمینان یابی از اجرای کامل آن را فراهم کنم.» همچنین بسیاری از رسانه‌ها از شب گذشته اعلام کردند سفر بورل به تهران با هدف گفتگو با مقامات کشورمان و پیگیری مذاکرات رفع تحریم‌ها انجام می‌شود. گرچه طی ماه‌های گذشته و پس از توقف گفتگوهای حضوری در وین، روند مذاکرات رفع تحریم‌ها از شتاب اولیه خود فاصله گرفت اما جوزپ بورل و معاون او انریکه مورا همواره تلاش داشتند از طریق رایزنی مستمر با طرف‌های اصلی از توقف کامل مذاکرات جلوگیری کنند. به نظر می‌رسد این سفر در زمره تلاش‌های لحظه آخر و نهایی است؛ زیرا هیچ کدام از طرفین برجام مایل به شکست برجام در این وضعیت نیستند. باید توجه داشت که مجموعه بحران‌هایی که این روزها آمریکا در سطح جهانی (مانند بحران اوکراین) و منطقه با آن مواجه است ظرفیت‌های اجرای پلن بی یا هر طرح جایگزین برجام را برای این کشور کاهش می‌دهد. هرچه به انتخابات کنگره آمریکا در ماه نوامبر نزدیک‌تر شویم، شرایط برای بایدن درباره پیوستن به برجام مشکل‌تر خواهد شد و شاید دو ماه قبل از انتخابات دیگر قادر به تصمیم‌گیری نباشد. اگر جمهوری‌خواهان در انتخابات کنگره به اکثریت دست یابند که افکارسنجی‌های فعلی گویای این احتمال است، باز شرایط برای بایدن سخت‌تر خواهد شد. به‌نظر می‌رسد اروپایی‌ها هم نگران چنین واقعیتی هستند و به‌همین منظور هم بورل به تهران سفر می‌کند تا حداکثر تلاش برای احیای برجام را انجام دهند. در مقابل ایران نیز به همان نسبت سیگنال‌های مثبتی را به طرف آمریکایی داده است و این آمد و شد ناشی از سیگنال‌های مثبت از سوی تهران و واشنگتن بوده است. چرا که ایران نیز راه‌حل مناسبی برای جایگزینی برجام پیش روی خود ندارد از این رو سیگنال‌های مثبتی برای اروپایی‌ها ارسال کردند تا تلاشی برای احیای برجام داشته باشند.

ارائه پیشنهادهای جدید به ایران

برخی منابع اعلام کردند یکی از ماموریت‌های اصلی هماهنگ کننده اتحادیه اروپایی، تبادل پیام میان ایران و آمریکا در جریان مذاکرات رفع تحریم‌ها است. از آنجا که بورل و معاون او، انریکه مورا به‌ویژه طی ماه‌های اخیر پیام‌هایی را میان تهران و واشنگتن رد و بدل کرده‌اند، این‌بار نیز احتمالاً حامل پیام آمریکایی‌ها خواهند بود. البته با توجه به اینکه بورل شخصاً به تهران آمده شاید این بسته پیشنهادی آمریکا، آخرین بسته باشد و شاید هم بورل بسته دیپلماتیک را همراه با اعمال فشار سیاسی به تهران ارائه کند. اکنون این مسئله دو بعد پیدا می کد. بعد نخست این است که غربی‌ها اکنون می‌توانند جواب پیشنهاد تهران را بدهند؛ زیرا آن‌گونه که رسانه‌های آمریکایی منتشر کرده‌اند ایران درخواست کرده بود که حداقل قرارگاه خاتم‌الانبیا از لیست تحریم‌های آمریکا خارج شود و ممکن است واشنگتن به این درخواست ایران پاسخ داده باشد یعنی یا آن را پذیرفته یا رد کرده باشد. از بعد دیگر ممکن است این بار ابتکارعمل از سوی آمریکا صورت گرفته باشد و واشنگتن پیشنهادی را از سوی بورل برای ایران ارسال کرده باشد. شاید امریکا به عنوان تصمیم گیرنده اصلی به این نتیجه رسیده که نسبت به وضعیت موجود تعیین تکلیف کند. اما بیرون از چنین روندی، فضای دیگری شکل گرفته که به نظر می‌رسد خیلی به نفع امریکا پیش نمی‌رود؛ مصافی که پاسخ بی‌تصمیمی امریکا و انفعال اروپا، سکوت ایران نیست. چه آنکه پیشرفت قابل ملاحظه در روند فعالیت‌های هسته‌ای مسالمت‌آمیز ایران معادلات صحنه را دستخوش تحولاتی کرده که امریکا بورل را با پیشنهاد جدید راهی تهران کرده است؛ پیشنهادی که این مقام اروپایی باید نسبت به ابعاد همه جانبه آن در تحقق بخشیدن به منافع اقتصادی کشورمان وقوف داشته باشد. به ویژه که تجربه توافق منعقد، مکتوب و امضا شده گذشته نشان داد که ممکن است با اراده یک طرف ماجرا، همه چیز روی کاغذ بماند یا بی‌اثر شود و در همین راستاست که حالا برای ایران تضمین امضاها از تصمیم‌های سیاسی، جدی‌تر تلقی و درخواست و عنوان شده است و ایران دیگر به وعده خالی دل نمی‌بندد. البته باید توجه داشت که کیفیت دیدارهای بورل نشان می‌دهد که این پیشنهاد چقدر می‌تواند مهم باشد. اگر بورل با «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی، وزیر خارجه و نمایندگان عالی دیگری از جمهوری اسلامی ایران دیدار کند می‌توان پیش‌بینی کرد این مقام اروپایی حامل پیشنهاد مهمی از طرف کاخ سفید است. در بدبینانه‌ترین حالت حتی اگر جنگ و تحریم هم اتفاق بیفتد، مذاکره و دیپلماسی هیچ وقت متوقف نمی‌شود و چون نفع و مصلحت اتحادیه اروپا با توجه به شرایط روسیه و اوکراین در احیای برجام است آنها از میانجی‌گری بین ایران و آمریکا دست نخواهند کشید. در نهایت باید گفت طی روزهای آتی مشخص خواهد شد که آیا سفر بورل به تهران با هدف انتقال پیام جدید و متفاوت واشنگتن به ایران انجام شده یا با تداوم رویکرد غیرقابل قبول کاخ سفید و عدم اتخاذ تصمیم سیاسی راهگشا، دروازه مذاکرات بر پاشنه قبلی خواهد چرخید.

بیش از 10 سازمان آمریکایی در نامه‌ای از رئیس جمهور کشورشان خواستند که «از خود رهبری و شجاعت سیاسی نشان دهد» و مانع نابودی توافق هسته‌ای با ایران شود.

15 سازمان آمریکایی روز جمعه در نامه‌ای خطاب به جو بایدن رئیس جمهور آمریکا نسبت به از دست رفتن فرصت نجات توافق هسته‌ای 2015 و آنچه کاهش همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواندند، ابراز نگرانی کردند و خواستار حفظ این توافق شدند.

این سازمان‌ها در نامه خود با اشاره به خاموش کردن 27 دوربین نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاسیسات هسته‌ای ایران آورده‌اند: حیرت‌آور است که او (جو بایدن) اجازه می‌دهد سیاست داخلی مانع از احیای توافقی شود که هدف آن منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است.

این 15 سازمان که شامل J Street، Indivisible و Quincy Institute for Responsible Statecraft و شورای ملی ایرانیان آمریکا هستند در ادامه افزودند: رئیس جمهور بایدن و بسیاری از مقامات ارشد دولتش پیشتر اعلام کرده‌اند که خروج ترامپ از توافق یک فاجعه بوده است. برخی از این مقامات همچنین خاطرنشان کرده‌اند که مخالفان توافق، ترامپ را تحت فشار قرار دادند تا قرص‌های سمی سیاسی داخلی ایجاد کند - همچون قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در فهرست گروه‌های تروریستی - با این هدف که کار را برای هر ورود مجدد هر جانشینی به این توافق دشوار کند.

در ادامه این نامه آمده است: به همین دلیل، بیش از پیش گیج کننده است که دولت شما اجازه داده است که این حرکت سیاسی مانع از احیای حیاتی و استراتژیک برجام شود. در نهایت، بایدن مسئول شکست برجام خواهد بود، چراکه این تنها راهی دیگر برای دو برابر کردن استراتژی فشار حداکثری ترامپ است که آن را «زخم وارد شده از طرف خود» خواندند و (در صورت ادامه) در دولت شما نیز همین‌گونه خواهد بود. سپس ایران توانمندی‌های هسته‌ای خود را افزایش خواهد داد و ما به جنگ با ایران نزدیک‌تر خواهیم شد.

این سازمان‌ها در پایان خاطر نشان کردند: آقای رئیس جمهور، این در حیطه قدرت شما و این مسئولیت شماست که از این فاجعه جلوگیری کنید و اقدامات لازم برای احیای برجام را به کار گیرید. ما به‌طور قوی از شما می‌خواهیم که این رهبری را از خود نشان دهید.

ایسنا: شبکه المیادین اعلام کرد که نخست وزیر عراق به عربستان و ایران سفر خواهد کرد و محور این سفرها گفت وگوهای تهران-ریاض با میزبانی بغداد است. شبکه لبنانی المیادین به نقل از منابع خود اعلام کرد که مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق به عربستان و تهران سفر خواهد کرد. این شبکه همچنین اعلام کرد که سفر نخست وزیر عراق به این دو کشور در چارچوب مذاکراتی است که مسئولان دو کشور ایران و عربستان در بغداد برگزار کردند. این منابع گفته‌اند که الکاظمی در سفرهای پیش رو به پرونده‌های مهمی از جمله روابط دیپلماتیک تهران و ریاض خواهد پرداخت. پیش از این یک منبع آگاه در گفت‌وگوی با «میدل ایست نیوز» اعلام کرده بود که مصطفی الکاظمی در سفری از پیش اعلام نشده وارد تهران خواهد شد. میدل ایست نیوز جزئیاتی از مدت سفر الکاظمی و دستور کار این سفر اعلام نکرده بود.

ایرنا: نماینده آمریکا در امور ایران با اشاره به گفت‌وگوی خود با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره برجام تاکید کرد: به مسیر دیپلماسی معنادرا متعهد می‌مانیم. راب مالی نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توئیتر اعلام کرد که با جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و انریکه مورا معاون او دیدار کرده است.

مالی در پیام خود نوشت: از جوزپ بورل و انریکه به دلیل ادامه همکاری نزدیکشان با ایالات متحده قدردانی می‌کنم. ما با مشورت با شرکای اروپایی خود همچنان به مسیر دیپلماسی معنادار متعهد هستیم.انریکه مورا در توئیتی اعلام کرد که با جوزپ بورل و راب مکالی یک شام کاری داشته و آنها درباره برجام و موضوعات منطقه‌ای رایزنی کرده‌اند. وی در ادامه خاطر نشان کرد: مالی به‌طور جدی تاکید کرده که ایالات متحده متعهد به بازگشت به این توافق (برجام) است.

یک کارشناس مسائل بین‌الملل خاطر نشان کرد: تا جایی که می‌دانم ایران هرجایی که دست‌اش رسیده در بحث برجام و مذاکرات انعطاف داشته است.

فؤاد ایزدی در نشست افول آمریکا و نظم نوین جهانی اظهار کرد: نتیجه شکست پروژه جهانی‌سازی این بود که ادبیات ملی‌گرایی اقتصادی توسط برخی سیاستمدارها نتیجه‌اش انتخاب فردی مانند ترامپ در آمریکاست. اگر به شعارهای ترامپ دقت کنید او به طور جدی شعار ملی‌گرایی اقتصادی را مطرح می‌کند و به راحتی از بسیاری از پیمان‌های اقتصادی که دولت‌های قبلی آمریکا وارد آنها شده بودند، خارج می‌شوند.

وی ادامه داد: در انگلیس هم رای‌آوردن بریکس متأثر از چنین نگاهی است همین نگاهی که معتقد بود پیمان‌های تجاری به ضرر اقشار کارگری است، در فرانسه در انتخابات جریان راست قدرت می‌گیرد چرا؟ زیرا یکی از شعارهای این جریان راست ملی‌گرایی اقتصادی است و هرچه این مساله رشد پیدا می‌کند ما شاهد کاهش سلطه آمریکایی در عمل هستیم.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در پی افزایش ملی‌گرایی شاهد هستیم که سلطه و نفوذ آمریکا دچار چالش شده مهاجرت کمتر می‌شود و همه این مسائل دلیل دیگری برای شکست پروژه هژمونی آمریکا است.

ایزدی خاطر نشان کرد: رشد چین با کمک آمریکا اتفاق افتاد و یکی از مسائلی که در بین متخصصان آمریکایی مطرح است این بوده که اشتباه راهبردی آمریکا و اروپا چین را وارد بازار اقتصادی کرد. سیاست آمریکا این بود که با نزدیک شدن به چین آن را از شوروی دور کند. این اتفاق در بحبوحه جنگ سرد رخ داد. با این ذهنیت که تغییر ساختار اقتصادی چین به گونه‌ای صورت گیرد که در پی آن تغییر سیستم سیاسی اتفاق بیفتد.

وی ادامه داد: به تدریج این شک و شبهه ایجاد شد که چین در حوزه اقتصادی رشد می‌کند اما در حوزه سیاسی اتفاقی نمی‌افتد. اواسط دوره اوباما این بالانس برگشت. دیدند که وضعیت بدتر شد نتیجه این شد که از همان دوران یکسری از سیاست‌ها تغییر کرد در حال حاضر هم وزیر خارجه آمریکا در سخنرانی که اخیراً داشته یک ساعت در مورد چین صحبت می‌کند این مسائل به تفکر دکترینی که در آمریکا حاکم است باز می‌گردد اگر بپرسید ذیل کدام دکترین سیاست خارجی است، باید گفت لیبرال اینترنشنال. از نظر آنها لیبرال تفکر خوبی است و دیدیم که در این زمینه تلاش‌های بسیاری انجام دادند اما هژمونی آمریکا خیلی ریشه نگرفت و زود دچار چالش شد. در بحث اشغال عراق هم اقدامشان متأثر از تفکر لیبرال اینترنشنال بود، اما در این مساله خیلی تفاوتی میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان وجود ندارد. جمهوری‌خواه‌ها به دلایل ژئوپلتیکی هم علاقه داشتند به ایران ضربه بزنند اما به نتیجه نرسیدند و دیدیم که چه رویکردی نسبت به سردار سلیمانی داشتند این مساله به خاطر این بود که ایران کاری کرد که آبروی آمریکا را در دنیا برد و به همین دلیل هم پوتین از بهم ریختگی سیستم آمریکایی‌ها استفاده کرد و به اوکراین حمله کرد.

این استاد دانشگاه همچنین به سخنرانی رئیس جمهور در اجلاس بریکس اشاره کرد و گفت: قطعاً فرصت‌هایی را در حوزه اقتصادی شاهد خواهیم بود و گشایش‌هایی ایجاد می‌شود. در گذشته می‌دانستند که درگیری‌ها وجود خواهد داشت و برای رقابت با سوئیفت سامانه‌هایی ایجاد کردند و تعامل با یکسری کشورها از این طریق سرعت خواهد گرفت.

وی خاطر نشان کرد: آن چیزی که آمریکایی‌ها نداشتند قدرت نرم در منطقه بود الان تلاش می‌کنند تا این مساله را تقویت کنند و شرایطی را برای فارغ‌التحصیلان دبیرستانی عراق در نظر گرفتند که در صورت داشتن معدل فلان به صورت اتوماتیک بورس آمریکا می‌شوند. در واقع آمریکایی‌ها می‌خواهند افراد را تحت پوشش خود قرار دهند.

وی با اشاره به گسترش جبهه مقاومت نیز اظهار کرد: به نظر می‌رسد در شرایط فعلی روسیه نیز به جبهه مقاومت پیوسته زیرا طرف حمله او غربی‌ها هستند. در این میان آمریکا و چینی‌ها به دنبال ائتلاف‌سازی هستند بایدن تلاش می‌کنند تا با سفر به عربستان سعودی در اجلاس شورای همکاری خلیج فارس شرکت کنند اما خوب کشورهایی مانند اردن، مصر و ... هم دعوت شده‌اند تا جبهه مقاومت اعضای جدیدی پیدا کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص شرایط برجام نیز اظهار کرد: در مورد برجام باید گفت نباید همه کارها را متوقف کنیم تا ببینیم در وین چه اتفاقی می‌افتد این کار را هم قبلاً تجربه کردیم و جواب خوبی نگرفتیم تا جایی که بنده می‌دانم ایران هرجایی دست‌اش رسیده انعطاف داشته و دغدغه‌ای که افراد مذاکره‌کننده دارند این است که در صورت بازگشت توافق ظرفیت‌هایی که در حوزه هسته‌ای وجود دارد دستاوردها سرجای خود بماند اما سوالی مطرح می‌شود که در آمریکا اختلافی نسبت به برجام وجود دارد چرا؟ این مساله را آن جایی متوجه می‌شویم که اکثریت سنا مخالفت دارند برعکس مجلس ما که ورود زیادی به حوزه سیاست خارجه ندارند. وزن کنگره آمریکا در روابط بین‌الملل کم نیست.

ایزدی همچنین مطرح کرد: در آمریکا و اسرائیل سوالی مطرح می‌شود که جواب آن موافق یا مخالف برجام را مشخص می‌کند که آیا جمهوری اسلامی ایران را می‌توان با تحریم سرنگون کرد؟ آن‌ها تحریم‌های زیادی کردند دانشمندان ما را ترور کردند اما موفق نشدند. تلاش می‌کنند که اهرم‌های قدرت را از ایران بگیرند تا ایران ضعیف شود و از این طریق بتوانند ایران را سرنگون کنند حتی به دنبال تجزیه ایران هستند.

منبع: ایسنا

نیروهای موسوم به ارتش ملی سوریه که مخالف دولت بشار اسد هستند آمادگی خود را برای نبرد اعلام کرده‌اند و انتظار می‌رود عملیات جدید نظامی ترکیه در سوریه، به زودی آغاز شود.

یگان‌های این ارتش روز پنج شنبه با رژه در خیابان‌های شهر اعزاز در شمال استان حلب آمادگی رزمی خود برای شرکت در عملیاتی که اردوغان به تازگی تهدید کرده است علیه نیروهای دمکراتیک سوریه آغاز خواهد کرد، به نمایش گذاشتند.

هزاران نفر از شبه نظامیان مسلح سوری هوادار ترکیه، سوار بر خودرو، در نزدیکی خط مقدم درگیری با نیروهای دمکراتیک سوریه در منطقه تل رفعت، توان رزمی خود را به نمایش گذاشتند.

ژنرال عبدالسلام حمیدی از فرماندهان ارتش ملی سوریه که نیروهایش در مراسم رژه شرکت داشته‌اند گفت هدف ما از این اقدام نشان دادن آمادگی خود برای نبرد و نمایش توان رزمی شرکت کنندگان در این مراسم است.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه اعلام کرده است تصرف شهر تل رفعت که در کتنرل نیروهای دموکراتیک سوریه قرار دارد و توسط نیروهای دولتی سوریه و ارتش ترکیه، محاصره شده و شهر منبج که در شرق تل رفعت واقع شده، کانون حملات نیروهای ترکیه و متحدان سوری آن‌ها خواهد بود.

• هدف ترکیه پاکسازی مناطق مرزی خود با سوریه

هدف ترکیه پاکسازی مناطق مرزی خود با سوریه به پهنای 30 کیلومتر به عنوان منطقه امن و حائل، از وجود رزمندگان کُرد است تا میلیون‌ها پناهجوی سوریه که به ترکیه گریخته‌اند، در این منطقه اسکان داده شوند.

نیروهای ترکیه با نبرد علیه نیروهای داعش و نیروهای دموکراتیک سوریه در سه عملیات عمده از سال 2016 تا کنون، منطقه وسیعی از قلمرو سوریه در شمال این کشور را اشغال کرده‌اند. اما نیروهای دموکراتیک سوریه همچنان کنترل شهرهای تل رفعت، منبج و کوبانی را در اختیار دارند و نیروهای ترکیه تا کنون نتوانسته این این مناطق را تصرف کنند. سازمان ملل متحد، نیروهای ترکیه و متحدان سوری آنها را به نقض حقوق بشر در سال 2019 هنگام درگیری در شهر عفرین در شمال حلب، متهم کرده است. ترکیه گزارش سازمان ملل درباره نقض حقوق بشر از سوی نیروهای خود را انکار و آن را ادعایی بی اساس توصیف کرده است.

• یگان‌های مدافع خلق تشکیل می‌دهند

بیشتر نیروهای دموکراتیک سوریه را که از پشتیبانی آمریکا برخوردار است، یگان‌های مدافع خلق تشکیل می‌دهند که از شاخه‌ای وابسته به حزب کارگران کردستان ترکیه است که ترکیه، اتحادیه اروپا و آمریکا آن را سازمانی تروریستی اعلام کرده‌اند.

ژنرال حمیدی گفت تدارک برای این حمله از مدت‌ها پیش آغاز شده است و آموزش نیروها همچنان ادامه دارد. مبادله آتش توپخانه بین نیروهای ارتش ملی سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه بی وفقه ادامه دارد و معلوم نیست که آیا ترکیه بطور قطع به حمله‌ای گسترده علیه مواضع نیروهای دموکراتیک سوریه مبادر خواهد کرد یا خیر.

روسیه، دولت سوریه و آمریکا رسماً مخالفت خود را با هر گونه اقدام نظامی از سوی ترکیه در داخل خاک سوریه اعلام کرده‌اند و نیروهای دمکراتیک سوریه نیر اعلام کرده‌اند در صورت اقدام نظامی از سوی ترکیه، به نیروهای دولت مرکزی سوریه خواهند پیوست.

به گفته سخنگوی نیروهای دموکراتیک سوریه، روسیه مواضع خود را در تل رفعت، منبج و حومه جنوبی کوبانی تقویت کرده است. در پی رژه نیروهای موسوم به ارتش ملی سوریه در شهر اعزاز، ابو علی آتونو از فرمانده هان این گروه شبه نظامی گفت حمله نظامی ترکیه به زودی آغاز خواهد شد. وی گفت بیشتر نیروهای ما از منطقه تل رفعت و منبج هستند که توسط نیروهای دموکراتیک سوریه اشغال شده و نبرد آینده برای آزاد سازی این شهر و بازگشت ساکنان آواره آن به خانه‌های خود است.

دیپلماسی ایرانی